|
معرفی و
بررسی کتاب: کمدی خدایان
نوشته :
هوشنگ معین زاده
در کیهان
لندن شماره 817 مرداد 1379
ا
ز: ناصر محمدی
کمدی خدایان
«سفر نامه دوزخ»
کمدی خدایان سومین و آخرین
کتاب از مجموعه سه جلدی هوشنگ معین زاده است که به صورت رمان هایی تخیلی
پیرامون مسائل مربوط به الهیات و از جمله «توحید و معاد» نوشته شده است.
نخستین کتاب از این
مجموعه،«خیام و آن دروغ دلاویز!» (فروردین 1376)، تصویری است که نویسنده
از سفر خیالی خود به بهشت به دست می دهد، و دومین آن «آنسوی سراب»(خرداد
1377) نیز اختصاص به ملاقات ها و گفتگوهای نویسنده با «خدا» دارد که در
آن مسائل مربوط به خلقت جهان، ظهور پیامبران و پیدایش ادیان و رابطه
انسان و خدا مورد بحث قرار می گیرد.
کمدی خدایان سفر نامه
هوشنگ معین زاده به دوزخ، مکمل دو کتاب قبلی است که در آن نویسنده شرح
کاملی به دست می دهد از مراحل سفر خویش از لحظه مرگ تا وارد شدن در دوزخ
و بیرون آمدن از آن، و مشاهدات و گفتگوها، و نیز نتیجه گیری هایش از این
تجربه کم نظر.
همانند معروف ترین سفرنامه
های دوزخ، ارداویراف نامه(قرن دهم میلادی)، و کمدی الهی دانته(قرن
چهاردهم میلادی)، در کمدی خدایان معین زاده نیز انواع عذاب ها و کیفرهای
دوزخ و گناهان مرتبط با آنها بر پایه توصیفی که در مذاهب سامی به ویژه در
اسلام از آن ها شده، شرح داده می شود، با این توصیف که در جهنمی که کمدی
خدایان تصویر می کند. صنعت و تکنولوژی پیشرفته امروزی نیز راه یافته و
اسباب و ابزار شکنجه و عذاب گناهکاران مدرن شده و مامورین عذاب نیز از
تجربه انسان امروز در شکنجه و آزار دیگران، بسیار چیزها آموخته اند!
سفر، از زمان مرگ نویسنده
شروع می شود و عزرائیل که مامور قیض روح اوست، پس از گفتگویی کوتاه با
محبت وظیفه راهنمایی وی را در این سفر که هفت مرحله دارد و نویسنده نام
آنها را «هفت خوان» گذاشته به عهده می گیرد.
«هفت خوان» این سفر پر
مخاطره و طولانی شامل: ملاقات با عزرائیل، نکیر و منکر، رستاخیز و صور
اسرافیل، دادگاه عدل الهی، ترازوی عدالت و پل صراط، دوزخ و بالاخره خوان
آخر«حقیقت» است و در عبور از این خوان های هفتگانه است که نویسنده در
گفتگو با همسفرش و نیز دیگر فرشتگان و ماموران خدا در هر خوان، فرصت می
یابد اسطوره ها و باورهای کهن را با برداشت های کاملاً تازه به ارزیابی
دوباره بگذارد و با صراحت و شهامتی چشمگیر آنچه را که در ادیان سامی
درباره این مراحل آمده به بوته نقدی گزنده و تلخ بنهد.
در جریان این سفر، تنها
پیامبران سامی، راهبران مذهبی و بیضه داران دین در گذشته و حال نیستند که
خود و دستورها و آموزه هایشان مورد انتقاد نویسنده قرار می گیرد، بلکه در
خوان چهارم،«دادگاه عدل الهی»، خود خداوند نیز که بر مسند قضا نشسته و
نامه اعمال بندگان را به دستشان می دهد، با رضایت خویش در دادگاهی که در
محشر توسط بندگانش تشکیل می شود، مورد داوری قرار می گیرد.
سفر معین زاده به دوزخ با
نتایجی که از بحث و گفتگوهای مسیر به دست می آید، همهٌ باورهای اساسی
دینی را در معرض تشکیک و تردید قرار می دهد و نتیجه و ره آورد سفر، نفی و
انکارهمه اعتقادات جزمی است که در ادیان توحیدی در باره مرگ و معاد و حتی
خداوند یکتا وجود دارد، و خواننده را در پایان سفر با این پرسش بزرگ
همیشگی روبرو می سازد که: «پس حقیقت چیست؟»
پاسخ این سئوال را نویسنده
در بخش پایانی یا «خوان هفتم»، همراه با توضیحی پیرامون ادیان توحیدی و
خدای یگانه می دهد.
پژوهشگر و نویسنده برجسته
شجاع الدین شفا در دیباچه ای که بر کمدی خدایان نگاشته از جمله می نویسد:
- «
کتاب تازه معین زاده مانند دو کتاب پیشین او این ارزش خاص را دارد که بر
خلاف تقریباٌ همه آثار روشنگرانه منتشره در سال های اخیر که جنبه پژوهشی
داشته اند، به صورت رمان فلسفی نوشته شده و به قلمرو ادبیات نزدیکتر
است.....
 |
