معرفی و بررسی کتاب :

    در سنگر چاپ کانادا

      شماره 171 مهر ماه 1377

از : عبدالرحمان

آنسوی سراب

سقراط -  موریس مترلینگ -  معین زاده

کتاب آنسوی سراب، اثر ایران یار گرامی آقای هوشنگ معین زاده را خواندم، آفرین بر او باد که با طنزی دلنشین و روان مردم را به وادی شک بر باورهای کاذب و جهل و خرافات هدایت کرده است.

سقراط - موریس مترلینگ – معین زاده

مطالعه کتاب آن سوی سراب مرا به یاد افکار و توصیه های سقراط و موریس مترلینگ برد. مترلینگ در کتاب «خدای بزرگ و من» نقطه نظرهای فلسفی اش را نسبت به خدا، زمان، حیات بیان کرده است. در یک جای این کتاب آمده است:

- « هرگز سعی نکنید که با خدا مخالفت نمائید، یعنی هرگز کوشش ننمائید  که اعتقاد به خدا را از ذهن همنوع خود و خویشتن خارج کنید. اگر می خواهید با چیزی مبارزه کنید و اعتقاد بدان را از ذهن  خود و همنوع خویش خارج کنید، سعی کنید که نادانی را از بین ببرید و مجهولات را از ذهن همنوع خود خارج کنید».

معین زاده در این کتاب بطرزی جالب و بسیار موثر سعی کرده است به کمک عقل و دانایی در خرافات و باورهای نادرست مردم ایجاد شک کند. کاری که سقراط توصیه آنرا کرده است، چنانکه مترلینگ هم از آن طریق به پیاده کردن فلسفه خود پرداخت.

سقراط که در سالهای469-399 قبل از میلاد مسیح می زیسته بشدت با خرافات و باورهای خود ساخته مردم مخالفت می کرد و سعی داشت با طرح سئوالات استادانه شنوندگان را به جهل خودشان واقف سازد.

سقراط با روش استهزایی خود مردم را به وادی شک می کشید،«درست روشی که در کتاب آن سوی سراب به کار رفته است».

 سقراط، عقیده داشت که برای جنگ با خرافات باید در یقینات مردم شک و تردید ایجاد کرد،« کاری که زیر بنای کار معین زاده است».

گفتگوهای مدام سقراط با جوانان در زمینه های مختلف مذهبی و اجتماعی، بنیان عقاید آنها را نسبت به خدایان سست کرده بود تا جایی که بعضی از آنها به ریش پدران متعصب خود می خندیدند و عقاید آنها را خرافی می شمردند.(سیر حکمت در اروپا)

معین زاده در این اثر ارزشمند، در کلام طنز با استدلال، پیام عقل را آورده است و با منطقی استوار شک را بر باورهای نادرست و غالب شده بر مردم مسلط ساخته است و راه را برای حرکت عقل مهیا ساخته است.

این کتاب شایسته آن است که با دقت و امعان نظر و باز هم با دقت و تفکر از ابتدا تا انتها خوانده شود. آفرین بر او و باز آفرین ها بر او.